اصول خودمراقبتی در مهارت‌های ارتباطی

پسرک تکه مقوایی در دستش داشت که روی آن نوشته بود: ” کور هستم، لطفاً به من کمک کنید”. مردی از راه رسید، مقوای پسرک را گرفت و پشت آن جمله دیگری نوشت. بعد از رفتن مرد، عابران که تا آن موقع به پسر بی توجه بودند کمک‌کردن به پسرک را شروع می‌کنند. مرد بعدازظهر برگشت تا ببیند اوضاع چطور است. پسرک از او پرسید ” چه چیزی روی مقوای من نوشته‌ای که اوضاع تغییر کرد؟” مرد گفت ” نوشتم که امروز یک روز زیبای بهاری است اما من نمی‌توانم این زیبایی را ببینم”.

قدرت ارتباطات مؤثر تا این اندازه زیاد است. انسان سالم و موفق، دارای مهارت و توانایی برقراری ارتباط مؤثر و سازنده با دیگران است. ارتباط مؤثر رابطه‌ای است که در آن شخص به‌گونه‌ای عمل می‌کند که در آن علاوه بر این‌که خودش به خواسته‌هایش می‌رسد، افراد مقابل نیز احساس رضایت می‌کنند.

برای ایجاد احساس خوب در دیگران، در مورد خودتان نکات مهمی را باید بدانید و بتوانید به‌منظور عمل به آن‌ها اقدام کنید. به‌جای نادیده‌گرفتن احساسات و عواطف خود سعی کنید آن‌ها را به‌درستی شناخته و در موقعیت‌های مختلف به طور مناسب آن‌ها بروز دهید. اولین گام این است که شما بتوانید در ابتدا خود را به طور کامل بشناسید. هنگامی‌که بتوانید ارتباط مؤثر برقرار کنید، دیگران به شما احترام می‌گذارند و اعتماد دارند و اگر در برقراری ارتباط چندان مؤثر عمل نکنید، زندگی‌تان را در یک یا چند بعد ناقص خواهید دید. در حقیقت، ارتباط مؤثر زندگی را ثمربخش می‌کند؛ البته به‌شرط آن که مهارت برقراری ارتباط را بیاموزیم، با شیوه‌های ارتباطی در مواجهه با افراد متفاوت آشنا شویم و سعی کنیم خطاهای ارتباطی خود را اصلاح کنیم. از مهارت های ارتباط موثر می توان برای بهبود رابطه همسران با یکدیگر و نیز رابطه والدین با فرزندان استفاده کرد.

مهارت‌های ارتباط مؤثر بین همسران

گوش‌دادن واقعی به همسر دشوار است درحالی‌که خود را به نشنیدن زدن، جواب از قبل حاضر و آماده داشتن، به نشانه‌های خطر توجه کردن، جمع‌آوری دلیل و مدرک برای اثبات ادعای خویش، داوری کردن و نظایر آن کار به‌مراتب ساده‌تری است. ولی گوش‌دادن مهم‌ترین مهارت ارتباطی است که می‌تواند صمیمیت را به وجود آورد و آن را حفظ نماید. وقتی خوب گوش می‌دهید همسرتان را بهتر درک می‌کنید، با او هماهنگ می‌شوید، از روابط خود بیشتر لذت می‌برید و بدون آن که مجبور به ذهن‌خوانی باشید می‌فهمید که همسرتان چرا چنین می‌کند و با چشمان همسرتان به مسائل نگاه می‌کنید. در ضمن گوش‌دادن نشانگر مهر و محبت شما نسبت به همسرتان است.

گوش‌دادن مؤثر صرفاً به سکوت کردن و شنیدن حرف‌های همسر خلاصه نمی‌شود. وقتی همسرتان موضوع مهمی را با شما در میان می‌گذارد باید به زبان خود و به طور خلاصه درک و برداشت خود را از گفته‌های او بیان کنید. این مهم‌ترین بخش خوب گوش‌دادن است. رفتار حمایتگرانه یعنی به‌جای رفتار انفعالی و فاصله‌گرفتن، نزدیک شدن و درک کردن را انتخاب کنید.

خلاصه کردن حرف‌های طرف مقابل به زبان خود معمولاً به شفاف شدن منظور گوینده و درک مطلب منتهی می‌شود. بعد از خلاصه کردن مطلب و طرح سؤال به‌منظور روشن نمودن هر چه بیشتر موضوع نوبت به بازخورد می‌رسد. به‌عبارت‌دیگر واکنش خودتان را نشان می‌دهید. در این مرحله باید بدون آن که داوری کنید، به‌آرامی افکار، اندیشه، احساسات، نقطه‌نظرها و خواسته‌های خود و موارد دیگر را مطرح سازید. برداشت درونی خود را با همسرتان در میان بگذارید. باید مراقب باشید تا اسیر موانع سر راه ارتباط مؤثر نشوید.

بازخورد باعث می‌شود نخست وقتی برداشت خود را با همسرتان در میان می‌گذارید، درستی آن را محک می‌زنید. در این زمان اگر برداشت شما از حرف او اشتباه باشد در مقام اصلاح حرف شما برمی‌آید. همچنین به همسر شما کمک می‌کند تا در زمینه درستی و تأثیر ارتباط خود اطلاعاتی به دست آورد و همسر شما با برداشت‌های جدید شما آشنا می‌شود.

همدلی به شما کمک می‌کند تا مواضع همسرتان را بهتر درک کنید. برای رسیدن به همدلی بیشتر باید بتوانید موضوع را از نگاه همسر خود ببینید و درحالی‌که در شرایط قرار ندارید، به درک شرایط و احساسات او دست یابید.

برای ارتباط بهتر و مؤثر با همسر و تقویت آن باید بدانیم در زندگی مشترک چه نقشی داریم، هر فرد باید این جمله را در گوشه ذهن خود به‌خاطر داشته باشد که ” من متعهد هستم یک زندگی مشترک خوب و رضایت‌بخش بسازم” همه می‌دانیم که ایجاد هرگونه تغییر، دشوار و زمان‌بر است. هر فرد باید خود را برای داشتن زندگی زناشویی خوب متعهد کند و بداند که هرگونه تغییر از خود او شروع می‌شود. می‌دانیم که تغییرهای بزرگ از تغییرهای کوچک شروع می‌شوند.

زوج‌های موفق دست از خودمحوری و بی‌تفاوتی برمی‌دارند، تغییرات را پیش‌بینی کرده و بر آن‌ها مسلط می‌شوند و به‌منظور همراه شدن با رابطه‌های در حال تغییر خودشان نیز تغییر می‌کنند.

وقتی زن و شوهر فاقد اطلاعات و مهارت کافی در برقراری ارتباط باشند در ایجاد هیجان، صمیمیت و روابط گرم بین خود کم آورده، دچار مشکل می‌شوند، در طولانی‌مدت احساس‌های مثبتشان نسبت به هم کاهش‌یافته و منفی اندیشی جای مثبت‌اندیشی را گرفته و متقاعد می‌شوند که به آخر خط رسیده‌اند.

زوج‌های موفق احساس مهر و محبت و حتی توقعات و انتظارات و نارضایتی خود را به طور صریح بیان می‌کنند و به طور مداوم با هم به گفت‌وشنود می‌پردازند تا به توافق و درک متقابل برسند، درحالی‌که زوج‌های ناموفق شفاف عمل نمی‌کنند و با پنهان‌کاری و نادیده‌گرفتن احساسات خود و همسرشان از بیان نیازهای واقعی‌شان طفره می‌روند. باید توجه داشت کسب مهارت‌های لازم و ایجاد عادت‌های مثبت جدید برای ساخت زندگی مشترک بسیار مفیدند اما مواقعی پیش می‌آید که با وجودی که تلاش شما و همسرتان در جهت تغییر است، ولی ذهن ناخودآگاهتان طبق عادت‌های گذشته عمل می‌کند و ممکن است بازهم رفتار ناخوشایند گذشته را برخلاف میلتان تکرار کند!