برقراری ارتباط مؤثر با کودک

ما به کسی علاقه پیدا می‌کنیم که ارتباط خوبی با ما داشته باشد و در نتیجه صحبت‌های کسی را می‌پذیریم که او را دوست داشته باشیم. برای برقراری ارتباط مؤثر با کودک لازم است مهارت‌هایی را فرابگیریم. در ادامه تهدادی از این مهارت ها توشیح داده شده است.

به کودکتان کمک کنید که احساس توانمندی داشته باشد. اگر شما راه مناسبی را برای توانمندسازی کودک برنگزینید، ممکن است که او از روش‌های نامناسبی برای کسب احساس قدرت استفاده کند، برای مثال لجبازی کند. می‌توانید با روش‌های مختلفی به کودک احساس توانمندی بدهید. برای مثال از کودک مشورت بخواهید، به او اجازه انتخاب بدهید، بگذارید در محاسبه مخارج کمکتان کند، بعضی وقت‌ها پخت‌وپز یا خرید را به عهده او بگذارید. حتی یک کودک سه‌ساله هم می‌تواند در شستن ظروف ملامین یا سبزی‌ها کمک کند یا کفش‌ها را سر جایشان بگذارد. ما اغلب خودمان همه کارها را انجام می‌دهیم چون برایمان بی‌دردسرتر است، ولی نتیجه این است که کودک احساس می‌کند. بگذارید تا فرزندتان پیامدهای طبیعی کارها را تجربه کند. از خود بپرسید: «اگر من در این مورد دخالت نمی‌کردم چه می‌شد». وقتی ما در هر مسئله‌ای حتی مواردی که نیازی به ما نیست دخالت می‌کنیم، کودک از کسب تجربه و مواجه شدن با نتایج طبیعی اعمالش محروم می‌شود. وقتی به کودک فرصت می‌دهیم متوجه عواقب کارهایش شود و تجربه‌اش را تقویت کند، در این صورت دیگر با نق زدن و نصیحت‌های زیاد، روابطمان را با او خراب نمی‌کنیم. یکی از راه‌های توانمندسازی کودکان، سپردن مسئولیت‌های کوچک به آنهاست، اما دقت کنید کارهایی که به کودکان می‌سپارید، یکنواخت و برای مدت‌زمان طولانی نباشد، هرچند وقت یک‌بار مسئولیت‌ها را تغییر بدهید.

انضباط قاطع داشه باشید. ما برای تربیت کودکان به یک نظام انضباطی نیاز داریم تا رفتارهای خود و پیامدهای آن را بپذیرند، به نیازها و عقاید دیگران توجه کنند و یاد بگیرند رفتارها و هیجان‌های خودشان را کنترل کنند. اگر رفتار و واکنش‌های ما قابل‌پیش‌بینی و باثبات باشد کودکان تکلیف خود را بهتر متوجه می‌شوند و راحت‌تر با انتظارها و محدودیت‌های ما کنار می‌آیند. انضباط قاطع یعنی وقتی کودک رفتار نادرستی انجام می‌دهد، ما مصمم رفتار کنیم، ثبات عمل داشته باشیم، در برابر رفتارش پاسخ نشان بدهیم و به او بیاموزیم بهتر رفتار کند. پیش از این‌که روش قاطعانه انضباط مؤثر واقع گردد، باید محیطی امن و خوشایند را برای رشد و شکوفایی کودک فراهم کنیم، مکانی دور از خطر و همراه با رسیدگی و نظارت، یعنی اینکه بدانیم او کجاست، چه می‌کند و در کنار کیست. درعین‌حال این محیط باید برای کودک جالب و آموزنده هم باشد و به تعامل او برای ارتباط با دیگران پاسخ مناسب بدهد. مثل وقتی‌که فرزندمان سؤالی می‌پرسد، کمک می‌خواهد، توجه می‌طلبد یا نیاز به نصیحت و توصیه دارد. موفقیت روش‌های تربیتی به چگونگی و میزان انتظارات ما از عملکرد کودک و همچنین خودمان به‌عنوان یک والد بستگی دارد. اگر انتظار ما از فرزندمان غیرواقع‌بینانه یا زیادتر از توان او باشد او را در معرض آسیب و آزار قرار می‌دهیم و اگر انتظار ناچیزی داشته باشیم در واقع از او غفلت می‌کنیم. اگر از خودمان توقع کامل و بی‌نقص بودن داشته باشیم به‌سرعت خسته و ناامید می‌شویم و احساس بی‌کفایتی و ناکامی به ما اجازه نمی‌دهد مهارت‌های درست فرزندپروری را به کار ببریم. والدینی می‌توانند مهارت‌های فرزندپروری را با موفقیت به کار ببرند که به نیازها و سلامت جسمی و روانی خود توجه داشته باشند. مدیریت رفتارهای کودکان روندی طولانی و فراگیر است که به صبر و تحمل، خوش‌خلقی، اشتیاق و خلاقیت نیاز دارد و این‌همه وقتی ممکن می‌شود که به‌سلامت خود رسیدگی کنیم و از منابعی که در دسترس داریم بیشترین بهره را بگیریم.

برای کودکان خود زمان‌های خاص در نظر بگیرید. توجه داشته باشید که می‌خواهید از این زمان‌ها برای ایجاد ارتباطی گرم و نزدیک با کودکتان استفاده کنید. پس فعالیتی را انتخاب کنید که برای هر دوی شما لذت‌بخش باشد. تفریح کردن در کنار یکدیگر باعث درک متقابل میان افراد می‌شود. در این‌گونه فعالیت‌ها، والد و کودک به ضعف‌ها، قدرت‌ها و شباهت‌های میان یکدیگر پی می‌برند و احساس احترام نسبت به همدیگر در آنها پدیدار می‌شود.

تفریح کردن در کنار هم به پرورش کودک، ایجاد مهارت‌های ارتباطی مؤثر، مهارت‌های اجتماعی، مسئولیت‌پذیری، قضاوت درست، منضبط بودن و افزایش اعتمادبه‌نفس منجر می‌شود. کودکان خیلی دوست دارند که با پدر و مادرشان کار و فعالیتی را به طور مشترک انجام دهند. زمانی که فرزندتان به سراغ شما می‌آید و راجع به علایق، خواسته‌ها، آرزوها و برنامه‌هایش صحبت می‌کند، با علاقه به حرف‌هایش گوش دهید. ایجاد چنین ارتباطی می‌تواند شما را در یک موقعیت حمایت‌کننده و دوستانه قرار دهد. در چنین موقعیتی است که کودک می‌تواند به شما احساس نزدیکی کند و مسائل و مشکلاتش را با شما در میان بگذارد. توجه داشته باشید که از این زمان‌ها برای نصیحت‌کردن و توصیه‌های مستقیم استفاده نکنید.

مفهوم دوستت دارم را به کودک منتقل کنید. برای نشان‌دادن علاقه خود به کودک روش‌های مختلفی را می‌توانید به کار ببرید. از دوست داشتن او و خوبی‌هایش جلوی دیگران صحبت کنید. او را در آغوش بگیرید و نوازش کنید. به او بگویید که داشتن چنین فرزندی افتخار می‌کنید. به یاد داشته باشید که عشق والدین به فرزند، عشقی بدون قیدوشرط است که نباید خللی در آن ایجاد شود. هیچ‌گاه نباید نشان‌دادن عشق خود را منوط به شرایطی خاص کنید، مثلاً به کودک نگویید «اگر نمراتت خوب نشود دوستت ندارم». رفتار کودکان را تأیید یا رد کنید، مثلاً به او بگویید من از اینکه وسایل یا اسباب‌بازی‌هایت را جمع نکردی از دست تو ناراحت هستم، نه اینکه چون آنها را جمع نکردی پسر بدی هستی.